Bewaren van moedermelk

Moedermelk

Net als alle andere melksoorten zie en ruik je aan moedermelk wanneer dit bedorven is. Dan heeft het bijvoorbeeld brokken en ruikt rot. Voordat je melk weggooit, kun je eerst kijken of deze inderdaad bedorven is. Daarnaast kan het gebeuren dat de melk scherp of zepig ruikt na het ontdooien of nadat het een tijdje in de koelkast heeft gestaan. Dit komt door de werking van enzymen in moedermelk, dit is een natuurlijke reactie. De melk is dan dus niet bedorven en kan gewoon gegeven worden. Mocht de baby de zepige melk weigeren dan kan de melk gepasteuriseerd worden. Zie het artikel over pasteuriseren. Pasteuriseren stopt de werking van deze enzymen.

Materialen voor opslag

Moedermelk wordt bij voorkeur bewaard in goed afsluitbare bakjes of flesjes van glas of hard plastic. Let op dat het materiaal vrij is van het controversiële chemische bestanddeel bisfenol A (BPA). De materialen worden voor gebruik gereinigd in een vaatwasser of afgewassen met een warm sopje, grondig afgespoeld en te drogen gezet. Vul de bakjes of flesjes niet helemaal tot aan de rand, maar laat wat ruimte voor het uitzetten van de melk tijdens het invriezen.
Opslag van moedermelk in plastic zakjes is minder veilig, omdat zakjes sneller lekken en sommige soorten plastic kunnen reageren met bestanddelen van de melk. Gebruik alleen stevige plastic zakjes die speciaal ontworpen zijn voor de opslag van moedermelk. Het gebruik van twee zakjes over elkaar verkleint het risico op ongelukken. Druk de lucht uit het zakje en laat wat ruimte voor het uitzetten van de melk tijdens het invriezen

Temperatuur en bewaartijden

Bij onderstaande tijden en temperaturen is uitgegaan van een goed schone, stofvrije verpakking. Plak op het bewaarmiddel altijd een etiket met de datum en het tijdstip van afkolven. Met kamertemperatuur wordt bedoeld een temperatuur tussen de 19 tot 22° C. De temperatuur van de koelkast is 0 tot 4° C. Bij plaatsing in de koelkast, liever niet in de deur in verband met temperatuurschommelingen door het open en dichtdoen.

Colostrum    kamertemperatuur:  tot 12 uur
Colostrum    koelkast:  tot 8 dagen
Colostrum    koelkast ziekenhuis:  informeer naar de richtlijnen  van het ziekenhuis

Verse moedermelk   kamertemperatuur:  tot 8 uur
Verse moedermelk   koelkast: tot 8 dagen
Verse moedermelk   koelkast ziekenhuis:  informeer naar de richtlijnen van het ziekenhuis

Moedermelk    vriesvak koelkast:  tot 2 weken
Moedermelk    (kleine) vriezer die vaak open en dicht gaat:  tot 4 maanden
Moedermelk    diepvries constant max. -18° C:  tot 12 maanden

Ontdooide moedermelk  koelkast:  tot 24 uur
Ontdooide moedermelk  kamertemperatuur:  zo snel mogelijk gebruiken

Bewaren op kamertemperatuur

Afhankelijk van de temperatuur kan moedermelk voor korte of langere tijd worden bewaard. Moedermelk is net als andere voedingsmiddelen aantrekkelijk voor bacteriën. Uniek voor moedermelk is echter dat het allerlei antistoffen bevat die snelle vermeerdering van ongewenste bacteriën tegengaan. Wordt de melk binnen tien uur na het afkolven gebruikt, dan kan de melk buiten de koelkast bewaard worden.

Bewaren in de koelkast

Melk die op korte termijn nodig is, kan tot acht dagen bewaard worden in de koelkast. Melk van gelijke temperatuur kan samengevoegd worden. Hierna geldt de houdbaarheid van de oudste melk voor de hele portie. Bewaar de melk achterin en onderin de koelkast, daar is de temperatuur het meest constant. Meestal wordt de melk direct na het afkolven in de koelkast geplaatst. Dit kan ook later nog, maar als de melk al meerdere uren op kamertemperatuur is bewaard, kan het zijn dat de melk in de koelkast minder lang houdbaar is.

Invriezen

Bij het invriezen van moedermelk gaan de levende cellen in de melk en bepaalde antistoffen geheel of gedeeltelijk verloren. De voedingswaarde van moedermelk overtreft echter in ruime mate die van kunstvoeding, ook als de melk ingevroren is geweest.
Laat voor het invriezen de melk in de koelkast afkoelen. Kleine porties moedermelk kunnen na afkoeling tot gelijke temperatuur bij elkaar worden gedaan en samen worden ingevroren. Afgekoelde melk kan ook aan de bevroren melk toegevoegd worden tot de gewenste portie, mits de hoeveelheid ingevroren melk groter is dan de melk die eraan toegevoegd wordt, zodat de bevroren melk niet (gedeeltelijk) gaat ontdooien. Afgekoelde moedermelk moet bij voorkeur binnen 48 uur in de diepvries. Indien de melk later wordt ingevroren, kan het zijn dat deze minder lang houdbaar is.

Overgebleven melk na een voeding

Als de baby zijn flesje met vers afgekolfde melk niet geheel opdrinkt, kan de rest van de melk in de koelkast bewaard worden tot de volgende voeding. Bacteriën in het speeksel van de baby kunnen er voor zorgen dat de melk minder lang houdbaar is. Hoe lang precies, is niet te zeggen.

Tot slot

Er is erg weinig onderzoek gedaan naar het omgaan met afgekolfde melk in het dagelijks leven. De richtlijnen kunnen daarom aan de voorzichtige kant zijn. Mocht er bij het bewaren iets gebeurd zijn dat niet geheel volgens de richtlijnen is, dan kun je voordat je de melk weggooit eerst bekijken of de melk er misschien bedorven uitziet of bedorven ruikt. Melk die naar jouw oordeel nog goed is, kun je aan je kind geven. Mocht deze de melk toch weigeren, dan kun je de melk alsnog weggooien.

Voor meer informatie, zie ook de LLL-brochure ‘Afkolven en bewaren’ of ‘Borstvoeding, compleet handboek voor ouders’.

Een handig overzicht van de bewaartijden kun je hier gratis downloaden.